Эркам, бугун сен туғилган кун!

• 

Подробности

Бўлим: Таҳлил

Чиққан санаси: 02 Апрель 2013

(Нашр қилинган санаси)

Эрка ўғил ёки эрка қизингизнинг туғилган кунини ўтказиб бераётган ота-оналарга туғилган кунни қандай ўтказиш кераклиги ҳақида бир-иккита ўта муҳим маслаҳатлар бериб ўтамиз. Фараз қилинг, қизингиз 16 ёшга кирди ва Сиз унинг туғилган кунини нишонлаш учун астойдил тайёргарлик кўргансиз. Энг аввало ҳар хил ичимликлар, торт ва унга қўшиб 16 дона шам олишни ҳам унутмадингизми? Хуллас, барча керакли бозор-ўчарни қилиб бўлгансиз. Туғилган кунни нишонлаш учун ҳамма нарса тахт. Йўқ бироз шошманг, қизингизнинг яхши кўрган йигитини таклиф қилишни унутмадингизми? Ахир туғилган кун нишонланаётган оқшомда қизингиз, барча йиғилган меҳмонларга ўзининг бўлажак турмуш ўртоғини таништириши лозим. Сўнг торт устидаги ёқилган 16 дона шамни, тилакларини ният қилган ҳолда пуфлаб ўчириши ва биринчи торт бўлагини севган йигитига бериши керак.
Албатта, бизнинг бу «маслаҳатларимиз»дан тепа сочингиз тикка бўлгандир?! Бу нима деганинг, бир иккита чет эл фильмларидаги туғилган кун маросимларини кўриб олиб, ўзбекчиликка тўғри келмайдиган урфлар билан бошимизни қотирма, деяётган бўлсангиз, ажаб эмас. Ҳа, тўғри айтасиз, бу урф-одатлар нафақат ўзбекчиликка, балки мусулмончиликка ҳам зид нарсалар. Сиз ўша ўзингизча йилда бир марта туғилган кунни фақат торт олиб келиб, туғилган кун эгасига яхши тилаклар билдириб нишонлашни тўғри деб биласизми? Бу ўзбекчилигимизга, мусулмончилигимизга тўғри келадими?
"Энди сиз фараз қилинг, бир танишингиз Сизга бир кўйлак учун андоза берди ва худди шу андозада кўрсатилганидек қилиб бичиб-тикинг, деди. Сиз эса ўша андозанинг айрим қисмларини, дейлик, ёқасини ёки енгини олиб ташлаб, бичиб-тикдингиз. Ҳалиги танишингиз буни кўриб, ҳой биродар, бу нима қилганингиз, андоза олсангиз ҳаммасини охиригача олмайсизми, ишни чала қилибсиз-ку, дейиши турган гап. Ҳа, энди сиз ҳам туғилган кунни нишонлаш андозасини олганингиздан кейин охиригача олингдаШ Бизнинг мақсадимиз ҳозир туғилган кунни қандай ўтказиш ҳақида маслаҳат бериш эмас, балки ота-боболаримизнинг муқаддас йўлларига биноан «туғилган кун», («юбилей») каби бирон бир кунни муқаддаслаштириш мавзуси ҳақида фикрлашмоқчимиз.
Бунга энг ёрқин мисолни инсониятнинг энг афзал кишиси бўлган Муҳаммад алайҳиссаломнинг сийратларини ўрганиш орқали тушунтирган бўламиз. Пайғамбаримизнинг таваллуд топган кунлари тарихчилар ўртасида мунозарали мавзулардан бири. Баъзилар 569 ва 577 йилни кўрсатишса, бошқалар 571 йилни пайғамбаримизнинг туғилган йиллари деб исботлашга уринишади.
Мисрлик фалакиёт олими Маҳмуд Фалакий Расули Акрамнинг туғилган йиллари ҳақида шундай дейди: «Бухорийнинг маълумот беришича, ҳижратнинг 10-санаси Ҳазрати Пайгамбарнинг (с.а.в) кичик ўғиллари Иброҳим вафот қилган ва ўша куни қуёш тутилган эди. У пайтда Расули Акрам 63 ёшда бўлганлар. 10-ҳижрий йилда содир бўлган бу Қуёш тутилиши ҳодисаси милоднинг 632 йил январ ойининг 7-кунига тўгри келяпти. Ана шу сана асосида Расули Акрамнинг қамарий ҳисоб, бўйича 63 йил ҳаётлари орқага қараб ҳисобланадиган бўлса, туғилган йиллари 571 йилнинг 13 апрели - рабиул аввалнинг биринчи куни бўлади».
«Риёзул-Мухтор» номли асарнинг муаллифи Ғози Аҳмад Мухтор Маҳмуд Фалакийнинг фикрларига бундай изоҳ беради: «Юпитер буржи билан Сатурн буржи 571 йилнинг 30 мартида Чаён буржида йиғилган, Расули Акрам ҳам ўша йили таваллуд топганлар. Вироқ 13 апрел якшанба кунга тўғри келади. Рабиул аввалнинг биринчи ярмидаги якшанбалар эса, 2 ва 9 рабиул аввал кунларидир».
Аҳмад Розий шундай хулосага келади: Айтилган ривоятларнинг энг тўғриси - Пайғамбаримизнинг Рабиул аввал ойининг 12-кечаси дунёга келганларини билдирувчи ривоятдир. Ислом дунёси бу ривоятни қабул қилган, Усмонийлар халифалари томонидан бу кечани муборак «Мавлуди Набий» кечаси сифатида қутланиши буюрилган (Шу билан бирга, 12 рабиул аввалнинг душанба кунига тўғри келмаганлигини ҳам унутмаслик керак).
Биз бу ҳолатларни, тафовутларни нима учун келтиряпмиз? Мақсадимиз шуки, ингилиз олими Жон Девенпорт: «Машҳур пайғамбарлар ва фотиҳлар ичида тарихий ҳаёти Ҳазрати Муҳаммаднинг тарихидек энг кўп ва ҳамма нуқталаригача батафсил ўрганилган шахс йўқдир» деб, Пайғамбаримиз с.а.в.га нисбатан баҳо берган. Агар башариятнинг саййиди бўлган зотнинг туғилган кунларини аниқлаш жуда ҳам муҳим бўлганида, умуман инсонларга туғилган кун деган тушунчани тақдим этиш лозим бўлганида, шак-шубҳасиз, «тарихи беназир суратда ўрганилган» зотнинг туғилган куни ихтилофли бўлмасди.
Ахир пайғамбаримиз даврларида бу муҳим ва қимматли ҳодиса бутун тафсилотлари билан, аниқ-тиниқ ёзилиши мумкин эди-ку. Пайғамбаримизнинг ҳаётларини энг нозик нуқталаригача ҳассослик билан кузатиб борган асҳоби киром учун бундан осон иш йўқ эди. Шундай экан, бу оддийгина иш нимага амалга оширилмади?
Ҳазрати Пайғамбаримиз туғлган йили, ой, кун ҳақидаги бу ихтилофларнинг ҳикматини англамоқ учун Исломнинг руҳига кириб бориш, уни яхши тушуниш лозим. Мусулмончиликда Қудсият фақатгина бир борлиқ устига тўпланган. У ҳам бўлса, Аллоҳ таолодир. Бошқа ҳеч бир борлиққа Қудсият бериш жоиз эмас. Шунинг учун бирон кун, бирор одам ёхуд хотирани муқаддаслаштириш бутга сиғинишнинг бир кўринишидир. Ислом эса, бутпарастликнинг азалий ва қатъий душманидир.
Шу сабабдан, Саодат асри мусулмонлари биз муборак деб билган кунлардан бирортасини ҳисоб-китоб қилмадилар, бунга кўп аҳамият бермадилар ҳам. Улар бу муборак кунлар хаёлларини чалғитиб ёки маълум бир вақтга боғлаб қўйишини хоҳламадилар. Бу нуқтани тушунмаганлар кун, йил, соат устида баҳс юритиб, тушунмовчиликларни ўртага чиқишига сабабчи бўлдилар. Баҳс-мунозаранинг ичидан чиқолмай қолдилар. Ҳақиқатан эса, мусулмоннинг «муборак кунлар» деган бир тушунчани тан олмаслиги унинг иймони баққувват эканлигидан далолат беради.
Чунки мусулмон учун муборак бўлмаган бирор кун ва бирор соат йўқ. Ҳар кунини, ҳар соатини мусулмончасига, Ҳазрати Пайғамбаримиз айтганларидек ва истаганларидек ўтказган инсон орзу қилган савоб-барокатни топади. Бинобарин ўша кун, ўша соат унинг учун қадрли, муборакдир.
Сўнгги йилларда мусулмонлар вақтларини илоҳий ҳаёт тарзини бир қанча одатларга боғлаб, ҳақиқий исломий ҳаёт тартибини эмас, қандайдир урф-одат ва маросимларни тирилтиришга сарф қилмоқдалар.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, кўр-кўрона тақлидчилик ҳаёт тарзини тўхтатайлик. Чунки Пайғамбаримиз с.а.в. «Ким ўзини қайси қавмга ўхшатса қиёмат куни ўша қаем қаторида тирилтирилади», деб марҳамат қилганлар. Энди ўзингиз ўйланг, бу дунёда мусулмонман деб яшасаю, қиёмат кунига бориб осий қавмлар қаторида тирилса, бунданда бадбахтлик, бунданда шармандалик бўлмаса керак.

МУРОДЖОН АБДУЛҲАМИДОВ