Чангнинг зарари

• 

Подробности

Бўлим: Саломатлик

Чиққан санаси: 31 Март 2013

(Нашр қилинган санаси)

 

 

 

Уйингизда ўпкага зарар қиладиган чиқиндилар, кўзга кўринмас ифлос чанглар борлиги ҳақида ўйлаб кўрганмисиз? Масалан, сувалган деворнинг аста-секин кўчиб туришини, кийимларимизнинг эскириб, иплари, жунлари тўкилишини, ҳар лаҳзада теримиздан эпителийлар тушиб туришини хаёлимизга қам келтирмаймиз.

Ана шу чиқиндиларнинг бир қис­ми оддий чангга айланиб, дуч келган жойга чўкади. Бир литр ҳавода беш юз минг донагача чанг зарралари бў­лади. Бир кеча-кундузда одамнинг нафас йўлларига 6 миллиард до­нагача ана шундай зарралар ўтиради. Чангли ҳаводан нафас олганда иммунитет сусаяди, умумий саломатлик ва аҳвол ёмонлашади, чанг жуда кучли аллергик реакция кўрсатади.

Теримиздан кўчиб тушадиган эпителийлар чанг (сапрофит) канаси учун озуқа ҳисобланади. Айниқса, ўрин-кўрпада бу хил озиқ кўп бўлади. Каналарнинг ҳаёт фаолияти маҳсулотлари ва улардан тушадиган нарсалар жуда кучли аллер­гик ҳисобланиб, астма, гуш (экзема)га сабаб бўлади. Агар бир грамм чангни микроскоп остига қўйиб кўрилса, ундан икки мингта канани топиш мумкин. Чангютгичнинг энг қалин филь­тридан ҳам чанг ва каналар ўтиб кета­ди. Чангютгич билан тозалаш хонада чанг гирдобини ҳосил қилади.

Энг яхшиси, супургини ҳўллаб супуриш, латтани қўллаб, полни артиш керак. Чанг канаси қайнатганда ўлади, шунинг учун чойшаб ва кўрпа-ёстиқ жилдларини ками­да ярим соат қайнатиш, ич кийимлар­ни, айниқса, болалар кийимларини юв­гандан кейин, албатта, дазмоллаш шарт. Ҳаво қанчалик қуруқ бўлса, унда чанг шунчалик кўп бўлади. Шкафлар устига ва дераза токчаларига сув тўлдирилган идиш қўйиб қўйсангиз, чанг намланиб, оғирлашиб, чўкади. Дераза­ларни очиб, хоналарни шамоллатинг. Тувакларда ўсимликлар қўйиб қўйилса, уй ҳавоси янгилана­ди.

Пар ёстиқни ҳам ҳовлига олиб чи­қиб, қоқиб туриш керак. Болалар эса пар ёстиқда ётмаганлари маъқул. Эсин­гизда бўлсин, ерга тўшалган ва девор­га осиб қўйилган гиламларда ҳам чанг жуда кўп бўлади. Ҳар қандай гиламни сотиб олганингиздан кейин ундан ўзи­га хос ширинроқ ҳид келиб туради, бу одатда формальдегидлар ва фенолнинг ҳиди бўлиб, соғлиқ учун зарарли бўлган ароматик углеводларнинг бутун бир гуруҳидир. Шунинг учун гиламни бир неча кунгача ҳовлига ёйиб қўйиш керак. Ҳо­жатхона, ошхона ва ваннахона деворидаги асбест-цемент плиталар қам сало­матлик учун анча зарарли.