Бир зумда ва никоҳсиз?

• 

Мендельсон вальси, никоҳ узуклари, севги ваъдалари... Кўпгина ёшлар учун бу гўзал маросим узоқ вақтдан бери ўз маъносини йўқотган. Ахир ўзингизни никоҳ ришталари билан боғламасдан бирга яшашни бошлашингиз мумкин, бу эса кейинчалик жуда кўп мажбуриятларга олиб келади.
 
Фуқаролик никоҳи
Агар илгари фуқаролик никоҳи черков никоҳ маросимисиз никоҳ сифатида қабул қилинган бўлса, бугунги кунда у мутлақо бошқача тушунилади. Кўплаб ёш жуфтликлар фуқаролик никоҳини расмий никоҳдан олдинги "репетиция" сифатида танлайдилар. Кўпинча ёшлар репетиция учун ўзларига бир йил вақт беришади. Бу вақт ичида, кўпчиликнинг фикрига кўра, бир-бирларини яқинроқ билиш, муайян муаммоларга, ноқулай одатларга муносабатни текшириш мумкин. Ва агар бирор нарса мос келмаса ёки маъшуқангиз зерикиб кетса, сиз ҳеч қандай оғриқсиз ажралишингиз мумкин. Ахир, бўлишадиган мутлақо ҳеч нарса йўқ.

Баъзи жиҳатлар
Одатда "фуқаролик никоҳи" тарафдорлари келтирган асосий далил - бу уй хўжалигини биргаликда бошқариш орқали ўзаро муносабатларни синаб кўришнинг яхши усули ҳисобланишидир. Бошқача қилиб айтганда, кўпчилик жавобгарликдан қўрқади ва ўзларининг танловларига амин эмас, чунки фуқаролик никоҳидаги жавобгарлик анча паст.
Эр-хотинлар айбдорлик туйғусисиз бир-бирига хиёнат қилиши мумкин. Бундан ташқари, улардан бири исталган кун бирон бир сабабни тушунтирмасдан нарсаларини олиб кетиб қолиши мумкин.

Салбий жиҳатлар
Аёлларнинг аксарияти жамиятдаги муносабатлар ва мавқеининг ноаниқлиги туфайли йиллар давомида невротик касалликларни - жиддий касалликларга, айниқса юрак хасталигига олиб келиши мумкин бўлган депрессия ва қўрқувни бошдан кечирмоқда. Буларнинг барчаси кейинчалик бундай никоҳда туғилган болаларнинг соғлиғига салбий таъсир қилади.
Шундай қилиб, "Ксения" ёки Ксения фуқаролик хотинлар форумида шундай ёзади: "Мен ҳомиладорликнинг еттинчи ойидаман, лекин у муносабатларни қонунийлаштиришни хоҳламаяпти, жуда эрта эканлигини айтяпти, лекин у мендан болани унинг фамилиясига ёздириш ва уни ўз уйида рўйхатдан ўтказишни талаб қиляпти. Мен эса болага нисбатан ҳеч қандай ҳуқуқларим бўлмаслигидан қўрқаман. Ахир, мен бошқа шаҳарда рўйхатдан ўтганман. Кейин барча ҳужжатлар билан муаммолар бўлиш эҳтимоли юқори. Айтишларича, мен болага ҳеч нарса расмийлаштира олмайман ва бола учун нафақа ҳам олмайман ... "
Статистикага кўра, фуқаролик никоҳидаги аёллар ҳомиладорлик ва туғиш даврини оғирроқ ўтказишга мойил бўлиб, кейинчалик бу боланинг соғлиғига таъсир қилади. Аёл эртагаёқ қўлида боласи билан кўчада ёлғиз қолмаслигига амин эмас, чунки бу худди шу статистикада кўрсатиб ўтилганидек тез-тез содир бўлади.
Бундан ташқари, бизнинг мамлакатимизда, Ғарб мамлакатларидан фарқли ўлароқ, "расмийлаштирилмаган" жуфтликлар янги туғилган болани рўйхатдан ўтказишдаёқ биринчи қийинчиликларга дуч келишлари мумкин. Бундан ташқари, фуқаролик никоҳида туғилган болалар, дадаси ёки онаси ҳали ҳам "муносабатларни ўрнатишга ҳаракат қилишмаётганини", ўзларининг танловлари тўғрисида ҳали қарор қилмаганликларини ўзлари билмаган ҳолда сезадилар. Ва бу, психологларнинг фикрига кўра, боланинг дунёсини беқарор қилади.
Яна бир қизиқ факт шундан иборатки, статистик маълумотларга кўра, фуқаролик никоҳида яшайдиган эркакларнинг 70 фоизи ўзларини турмуш қурмаган деб билишади ва бу вазиятда аёлларнинг 90 фоизи ўзларини турмушга чиққан деб ҳисоблашади.
Фуқаролик никоҳининг салбий томонларини ҳали узоқ санаб ўтиш мумкин ва уни асослаш учун кўплаб сабабларни топиш ҳам мумкин. Диннинг бундай никоҳга муносабати қандай? Ислом нуқтаи назаридан никоҳ нимани англатади ва бу эркак ва аёлнинг бирга яшаши билан қандай боғлиқ?

Биргаликда яшаш фақат никоҳдан кейин
Исломга кўра, эркак ва аёл фақат никоҳдан кейин биргаликда яшашлари мумкин. Никоҳнинг асосий мақсади кучли оила яратиш ва сақлаб қолишдир. Аллоҳ таоло ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларни турмуш қуришга ундайди. Ҳадиси шарифларида: “Ким уйланса, батаҳқиқ иймонининг ярмини мукаммал қилибди. Қолган ярмида Аллоҳга тақво қилсин”,
Никоҳ мамлакатимиз мусулмонлари томонидан, ҳатто коммунистик даврда ҳам доим риоя қилиб келинган. Ўз динларининг бирон бир муҳим қоидаларига амал қилмайдиган кўплаб этник мусулмонлар оилавий ҳаётга киришдан олдин никоҳдан ўтишади. Бу, биринчи навбатда, мусулмонларда никоҳ маросимининг аҳамияти ва муҳимлиги ҳақида гапиради. Исломда фуқаролик никоҳи умуман қабул қилиниши мумкин эмаслигидан ҳам далолат беради.
Исломда никоҳ ёшларни бир-бири билан яқинлаштиради, улар ўртасида меҳр-муҳаббат ва ҳамжиҳатлик муносабатлари ўрнатилишига хизмат қилади. Никоҳ туфайли бегона бир одам яқин ва севимли одамга айланади, бу ҳақида Қуръонда айтиладики: «У сувдан башар яратган ва уни насл-насаб, қуда-анда қилиб қўйган Зотдир. Роббинг қодир бўлган Зотдир» (Фурқон сураси, 54).
Ҳуқуқий қийинчиликларга йўл қўймаслик учун мусулмонлар никоҳни ФҲДЁ идорасида рўйхатдан ўтказадилар.
Никоҳнинг мажбурий шартлари
Никоҳдан ўтиш учун маълум шартларга риоя қилиш керак.
Биринчи шарт - бу келин ва куёвнинг розилиги. Агар келишувга эришилса, унда қуйидагилар кучга киради - камида иккита гувоҳнинг ҳозир бўлиши шарт. Учинчи шарт - бу никоҳ тақиқларининг йўқлиги, яъни на аёл, на эркак киши, шариатга биноан, масалан, қариндошлик ёки диннинг яқинлиги сабабли турмуш қура олмайдилар (аёллар мусулмон бўлмаганларга турмушга чиқмасликлари керак, эркакларга кофир ва мушрикаларга уйланиш тақиқланади).
Ва ниҳоят, сўнгги шарт – келинга маҳр бериш, у «қалин»дан фарқли равишда, мажбурий ҳисобланади ва унинг шаклини келиннинг ўзи танлайди – маҳр сифатида пул ёки зеб-зийнат ҳам, номоддий нарсалар, масалан, ҳажга олиб бориш ёки келиннинг танлови бўйича бошқа нарсалар бўлиши мумкин.
Мусулмон тўй муайян урф-одатларга мувофиқ бўлиб ўтади, улардан бири тўй зиёфатидир. Уни уюштириш эрнинг мажбуриятидир, унга оила аъзолари ва дўстлари ёрдам беради. Аммо ортиқча харажатлар юкламаслик керак, бунинг оқибатида одамлар кўпинча тўлаш учун барча харажатларни қоплай олмасликлари сабабли қарз олишга мажбур бўладилар, ёки ҳатто турмуш қурмайдилар. Шундай қилиб, мусулмонлар ўз дини қоидаларидан узоқлашиб, ўзларининг ва бошқаларнинг ҳаётини қийинлаштириб, ўзларига зарар етказадилар.

Ислом ва фуқаролик никоҳи
«Ҳозирда урф бўлган, одамлар ўзаро муносабатларини бирон бир муҳр билан муҳрламаган ҳолда яшайдиган (никоҳдан ҳам ўтмасдан, ФҲДЁда расмийлаштирмасдан), уларнинг иттифоқи фақат юрагини тўлдирган туйғуларга асосланган «Фуқаролик никоҳи» деб номланган тенденция - ҳақиқий масъулиятсизликдир. Бундай одамлар ҳаётнинг жиддий эканлигини, вақт эса ҳар бир ўтган соатлар билан қайтариб бўлмайдиган ўтмиш тубига тушган қум зарралар эканлигини кўриш учун улғайишлари керак ”, - деб ёзади Москва мемориал масжидининг имоми, диншунос Шамил Аляутдинов.
Жамиятнинг танқидига ва диннинг тақиқланишига қарамай, "синов никоҳи" да яшаш ёки тўла ҳуқуқли мусулмон оиласини ташкил этишдан бирини танлашга дуч келганлар, эҳтимол фуқаролик никоҳидаги эркаклар эркин ва аёллар эса турмушга чиққан деб ҳис қиладиган ёқимсиз статистикани унутишган кўринади.